วงศ์พระร่วง และ วงศ์สุพรรณภูมิ

เคยได้ยินคำว่า “วงศ์พระร่วง” กับ “วงศ์สุพรรณภูมิ” ไหมครับ

ผู้ที่ได้ดูหนังเรื่องตำนานสมเด็จพระนเรศวรมหาราช หรือ เรื่องสุริโยทัย คงจะเคยได้ยินผ่านหูในลักษณะแข่งขันกันว่ากษัตริย์ที่ขึ้นครองกรุงศรีอยุธยานั้นจะเป็นวงศ์พระร่วงหรือวงศ์สุพรรณภูมิ

เรื่องวงศ์ทั้งสองนี้ย้อนยุคกลับไปได้ถึง 700 ปีก่อนโน่นเชียว พวกท่านเหล่านี้คือใครกัน?

ชาติไทยของเราเริ่มนับประวัติศาสตร์เป็นเรื่องเป็นราวก็ในยุคสุโขทัย เพราะพ่อขุนรามคำแหงท่านทรงประดิษฐ์อักษรและสร้างศิลาจารึก ซึ่ง “ภาษาไทย” นี้เองคือจุดเริ่มของการถ่ายทอดเรื่องราวมาถึงยุคของเรา

เรารู้กันดีว่าพ่อขุนศรีอินทราทิตย์ คือ กษัตริย์องค์แรกผู้ก่อตั้งสุโขทัยเมื่อปี พ.ศ.1800 (เจ็ดร้อยห้าสิบปีที่แล้วโน่น) แต่ยุคที่รุ่งเรืองสุดๆของสุโขทัยนั้น เป็นของพ่อขุนรามคำแหง เพราะท่านเก่งทั้งการรบและการพัฒนาประเทศ ว่ากันว่า อาณาจักรสุโขทัยนั้นยิ่งใหญ่กว้างขวางลงมาจรดอ่าวไทยเลย

พ่อขุนรามคำแหงท่านมีเพื่อนสนิทอีกสองคน คือ พ่อขุนงำเมือง (เจ้าเมืองพะเยา) และ พ่อขุนเม็งราย (เจ้าเมืองเชียงราย) กำลังทหารจึงเข้มแข็งมาก

ราชวงศ์ที่ปกครองอาณาจักรสุโขทัยนี้ คือ “วงศ์พระร่วง” นั่นเอง ปกครองสุโขทัยอยู่ได้นานถึง 120 ปี

ทีนี้ ณ เวลาเดียวกัน ช่วง 20 ปีสุดท้ายก่อนที่สุโขทัยจะเสื่อมอำนาจลง ก็มีคนไทยอีกกลุ่มหนึ่ง ซึ่งเชื่อว่าเป็นลูกหลานสืบตระกูลมาจากพ่อขุนเม็งราย เดินทางลงมาสร้างบ้านเมืองใหม่ขึ้นที่ “สุพรรณภูมิ”

คนไทยกลุ่มนี้ก็ตั้งอาณาจักรของตนเองขึ้น มีกษัตริย์องค์แรกคือ “พระเจ้าอู่ทอง” เป็นต้นราชวงศ์สุพรรณภูมิ 

โปรดสังเกตว่า “อู่ทอง” กับ “สุพรรณภูมิ” มีความหมายเดียวกันคือ “ดินแดนทองคำ” ตอนนี้เราเชื่อกันว่าสุพรรณภูมิ คือ พื้นที่บริเวณจังหวัดสุพรรณบุรีนี่เอง

แต่ราชวงศ์นี้ตั้งบ้านเรือนอยู่แถวสุพรรณได้ไม่นานก็เกิดโรคระบาดร้ายแรง จึงอพยพหนีภัยพาคนที่เหลือรอดจากโรคระบาดลงมาทางใต้ และตั้งราชธานีขึ้นใหม่ คือ “กรุงศรีอยุธยา”

กรุงศรีอยุธยานี่เองที่เป็นราชธานีของชาติไทยเราอยู่ต่อมาถึง 417 ปี

ในขณะเดียวกันพออาณาจักรสุโขทัยเสื่อมอำนาจลง ก็จึงได้มาผนวกรวมกับกรุงศรีอยุธยาโดยไม่ได้มีการรบราฆ่าฟันกันแต่อย่างใด เพราะเป็นเชื้อสายคนไทยเหมือนกัน

บรรดาเจ้าราชวงศ์พระร่วงก็ได้ทิ้งสุโขทัยมาพำนักอยู่ที่พิษณุโลก หรือ ที่สมัยนั้นเรียกว่าเมืองสองแคว

จึงเป็นที่มาว่าทำไมพระมหากษัตริย์ของไทยในยุคนั้นจึงย้ายไปย้ายมาระหว่างอยุธยากับพิษณุโลก เพราะมีเชื้อสายผสมกันไปมาระหว่างสองวงศ์นี้เป็นพี่น้องกันอยู่แล้ว

เราๆที่เรียกประวัติศาสตร์ไทย คงจำชื่อ สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถได้ กษัตริย์องค์นี้เป็นเชื้อผสมระหว่างสองวงศ์ (พ่อเป็นวงศ์สุพรรณภูมิ แม่เป็นวงศ์พระร่วง) ถึงแม้ว่าพระองค์จะเป็นกษัตริย์กรุงศรีอยุธยา แต่ก็ใช้เวลาถึง 25 ปีประทับอยู่ที่เมืองพิษณุโลก เพื่อคุมเชิงไม่ให้หัวเมืองเหนือ คือ เชียงใหม่ แข็งเมือง

สมเด็จพระนเรศวรมหาราช ก็เป็นเชื้อผสมระหว่างสองวงศ์เช่นเดียวกัน ความกลมกลืนลักษณะนี้เป็นเรื่องปกติของผู้ครองนครในยุคนั้น ในยุโรปเราก็จะเห็นว่ากษัตริย์อังกฤษ มีพระราชินีเป็นฝรั่งเศส หรือ กษัตริย์รัสเซีย มีพระราชินีเป็นชาวยุโรป ทั้งหมดนี้ทำเพื่อให้การควบคุมแผ่นดินเกิดความมั่นคงและนุ่มนวล

ส่วนคำว่า “พระร่วง” นั้น เป็นคำโบราณซึ่งชาวสุโขทัยมักจะใช้เรียกผู้ครองนครของตัวเอง คำว่า “ร่วง” มาจาก “รุ่ง(โรจน์)” นั่นเอง บ้างก็เรียก “พระร่วงเจ้า” หรือ “พญาร่วง” ครับ